การพรรณนาภาษาฉาต้ง

 ถิ่นที่อยู่ของผู้พูดภาษาฉาต้งในปัจจุบันคือพื้นที่หมู่บ้านต่างๆ ที่กระจัดกระจายและก่อตั้งขึ้นเป็นชุมชนเล็กๆตามธรรมชาติในเขตการปกครองของชุมชนที่ชื่อ “ชุมชนฉาต้ง” ชุมชนนี้ตั้งอยู่ในเขตปกครองของอำเภอหลินกุ้ย เมืองกุ้ยหลิน มณฑลกว่างซี (广西省桂林市临桂县茶洞乡Guǎngxī shěng Guìlín shì Línguì xiàn Chádòng xiāng)  พื้นที่ของชุมชนฉาต้งอยู่ฝั่งตะวันตกของอำเภอหลินกุ้ยออกไป 28 กิโลเมตร ทิศตะวันออกติดกับชุมชนตู้โถว (渡头乡Dùtóu xiāng) ทิศใต้จรดตำบลเหลี่ยงเจียง     (两江镇Liǎngjiāng zhèn) ทิศตะวันตกติดกับชุมชนหลงเจียงของอำเภอหย่งฝู (永福县龙江乡Yǒngfú xiàn Lóngjiāng xiāng) ทิศเหนือติดกับชุมชนชาวเหยาหวงซาและชุมชนป่าวหนิง (黄沙瑶族乡，保宁乡Huángshā Yáozú xiāng, Bǎoníng xiāng) รวมพื้นที่ชุมชนฉาต้งทั้งหมด 11 หมู่บ้าน ในจำนวนนี้มี 9 หมู่บ้านที่พูดภาษาฉาต้ง ได้แก่ บ้านอานเล่อ (安乐村Ānlè cūn) บ้านบ้านฟู่เหอ (富合村Fùhé cūn) บ้านฮู่ซาน (护山村Hùshān cūn) บ้านเจียงโจว (江洲村Jiāngzhōu cūn) บ้านเวินเหลียง(温良村Wēnliáng cūn) บ้านฉาต้ง(茶东村Chádōng cūn) บ้านซานเหอ(三合村Sānhé cūn) บ้านเหรินอี้(仁义村Rényì cūn) และบ้านป่าวเหอ(保合村Bǎohé cūn) นอกจากนี้ในพงศาวดารอำเภอหลินกุ้ย 《临桂县志Línguì xiànzhì》[1] มีกล่าวถึงชื่อ “ฉาต้ง” หลี่หรูหลงและคณะ (Lǐ Rúlóng et al.,2012, 1) อธิบายความจากพงศาวดารดังกล่าวว่า นอกจากจะมีชาวฉาต้งอาศัยอยู่ในพื้นที่ที่กล่าวถึงข้างต้นแล้ว  ยังมีชาวฉาต้งอาศัยอยู่กระจัดกระจายในพื้นที่ชุมชนตามธรรมชาติของบ้านซานโข่ว ตำบลเหลี่ยงเจียง (两 江镇山口村Liǎngjiāng zhèn Shānkǒu cūn) ด้วยส่วนหนึ่ง จากคำบอกเล่าของผู้บอกภาษาเล่าว่า ต้นกำเนิดของคนที่พูดภาษาฉาต้งเดิมทีตั้งอยู่ที่ถนนฉาต้ง บ้านฉาต้งและบ้านฟู่เหอ จากนั้นอพยพขยายอาณาเขตออกไปอยู่ตามหมู่บ้านอื่นๆ ของอาณาเขตตำบล     แล้วขยายออกไปสู่เขตตำบลเหลี่ยงเจียง

          รายงานข้อมูลการสำรวจสำมะโนประชากรของรัฐบาลเขตปกครองตนเองชาวจ้วงกว่างซี  เมืองกุ้ยหลิน เขตหลินกุ้ย นับตั้งแต่ปี 1990 มีจำนวนประชากรชาวฉาต้ง 20,604 คน ปี 2000 มี 20,547 คน ข้อมูลล่าสุด เมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน 2516 [2] รายงานว่า จำนวนประชากรในชุมชนฉาต้งมีทั้งสิ้น 22,151 คน แต่ในชุมชนฉาต้งมีหมู่บ้านส่วนหนึ่งที่ไม่ได้พูดภาษาฉาต้ง และมีส่วนน้อยบางส่วนที่กระจายอยู่ในพื้นที่ตำลเหลี่ยงเจียงอีกไม่เกิน 200 คน ดังนั้นกลุ่มคนที่พูดภาษาฉาต้งก็น่าจะมีจำนวนราวๆ สองหมื่นคน     ในจำนวนนี้มีผู้สูงอายุเกิน 60 ปีที่พูดภาษาฉาต้งได้คล่องแคล่วและใช้ในชีวิตประจำวันอยู่เพียง  3,778 คนเท่านั้น       

จากข้อมูลทางประวัติศาสตร์ จารึกป้ายบรรพชน การสืบสายตระกูลแซ่ พบว่าชาวฉาต้งเป็นกลุ่มชนที่อพยพมาจากพื้นที่ที่ชาวเหมาหนานอาศัยอยู่ในปัจจุบัน  และจากข้อมูลทางการแพทย์ที่รายงานว่าชาวฉาต้งมีสายพันธุ์แม่ใกล้ชิดกับชาวเหมาหนาน ก็เป็นข้อสนับสนุนที่รัดกุมยิ่งขึ้นที่จะสรุปได้ว่า ชาวฉาต้งเป็นชาวเหมาหนานที่อพยพมาสองช่วง ช่วงเก่าแก่ที่สุดคือข้อมูลของป้ายแซ่หวงตรงกับช่วงก่อน ค.ศ. 571-474 และช่วงหลังคือหลักฐานของป้ายแซ่หลงตรงกับช่วง ค.ศ.1375 

สำหรับตัวผู้เขียนเองแล้วเห็นว่าภาษาฉาต้งมีคำศัพท์ร่วมเชื้อสาย มีระบบไวยากรณ์ที่สอดคล้องกันกับภาษาตระกูลไทในประเทศจีนและภาษาไทย(รวมทั้งภาษาถิ่นตระกูลไทยบางภาษาด้วย) ข้อมูลเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงลักษณะของภาษาตระกูลไทในภาษาฉาต้งแล้ว  ซึ่งสามารถใช้เป็นข้อยืนยันได้ว่าภาษาฉาต้งเกี่ยวข้องกับภาษาตระกูลไทเป็นแน่  เนื่องจากพบลักษณะที่สอดคล้องมากกว่าลักษณะที่แตกต่าง ส่วนที่แตกต่างเป็นลักษณะที่รับอิทธิพลมาจากภาษาจีนเช่นการยืม การแทรกซึม ซึ่งเป็นลักษณะที่ชัดเจนและสามารถตัดสินได้ไม่ยากทั้งยังเป็นปรากฏการณ์ที่พบได้ทั่วไปในภาษาของชนกลุ่มน้อยทุกภาษาในประเทศจีน ข้อมูลที่เด่นชัดสรุปได้ดังนี้

          1. โครงสร้างพยางค์ภาษาฉาต้งประกอบด้วยพยัญชนะ สระ และวรรณยุกต์

          2. มีพยัญชนะนาสิกพ่นลม คือ /m8, n8, N8/ เมื่อเปรียบเทียบกับสมาชิกแขนงต้ง-สุ่ยภาษาอื่นๆที่ได้นำเสนอไปแล้วทั้งในเล่ม 1 และเล่ม 2 นี้ ก็พบว่าสอดคล้องกับหลายภาษา เช่น มูลัม สุ่ย มาก อายจาม ลักกะเป็นต้น 

          3. เสียงกึ่งเสียดแทรกไม่ใช่ลักษณะเด่นของภาษาแขนงต้ง-สุ่ย ในภาษาฉาต้งก็พบได้น้อยเช่นกัน ส่วนที่พบคือ /ts, tsh/ เป็นเสียงที่เกิดจากคำยืมภาษาจีน

          4. มีการแบ่งเสียงสระสั้น-ยาว โดยเฉพาะเมื่อมีหางสระ ซึ่งเป็นลักษณะเด่นที่พบในภาษา แขนงต้ง-สุ่ย

          5.มีพยัญชนะที่ปรากฏเป็นหางสระได้แก่ /-m,-n,-N,-p,-t,-k/ เหมือนกันกับภาษาแขนงต้ง-สุ่ย

          6. ระบบเสียงวรรณยุกต์มีสองชุดคือ วรรณยุกต์ที่เกิดกับคำพยางค์ปิดและวรรณยุกต์ที่เกิดกับคำพยางค์เปิด ลักษณะเช่นนี้เป็นรูปแบบการวิเคราะห์เสียงวรรณยุกต์ของนักภาษาศาสตร์จีน ซึ่งพบว่าภาษาสาขาจ้วง-ต้งทุกภาษามีวรรณยุกต์แบบนี้

          7.ลักษณะความสัมพันธ์ของพยัญชนะที่เป็นคู่เสียงปฏิภาคหรือร่องรอยของเสียงพยัญชนะต้นที่เป็นปรากฏการณ์ของระบบเสียงในภาษาตระกูลไท เช่น การกร่อน การสูญหาย การเลื่อน หรือกลายเสียง ก็พบว่าในภาษาฉาต้งมีลักษณะดังกล่าวเช่นกัน ลักษณะเช่นนี้ทำให้เป็นเกิดคู่เสียงปฏิภาคขึ้น อันเป็นวิธีที่นักภาษาศาสตร์นำมาศึกษาความสัมพันธ์ของภาษาอย่างหนึ่ง ยกตัวอย่างการเปรียบเทียบคำศัพท์ภาษาฉาต้งกับภาษาไทยก็จะเห็นได้ไม่ยาก ในตอนท้ายของบทพรรณนาภาษาฉาต้งนี้ผู้เขียนจะยกตัวอย่างคำศัพท์ภาษาฉาต้งเปรียบเทียบกับภาษาไทย คำศัพท์ดังกล่าวถือเป็นคำศัพท์ร่วมเชื้อสายกัน แต่เกิดการแปรเสียงในลักษณะต่างๆ ดังนี้     

คำภาษาฉาต้ง	คำภาษาไทย
	b	ph	d	r	th	k	khr	kl	kw	h
pin31	บิน
pa:N21	บาง
pa:n31	บน
pai21		แพ
pa:n31		แผ่น
paN53		พัง
lap23			ดับ
lip23			ดิบ
lei23			ได้
nam53			ดำ
naN53			ดั้ง(จมูก)
nien21			เดือน
lau53				เรา
la:n35				ร้าน
liuN21				รุ้ง
la:m21							คราม[1]
la:n23							คร้าน
loN35							คลื่น
ti35					ที่
ti:p3					ทับ
tou35					ถั่ว
ha21						ฆ่า
han53						คัน
ham53						ขุ่น
kuN53								กลอง
kei31								กลาย
kǝp23								กลบ
weN21									ขวาง
wi53									ควัน
wai53									เขว
Na:n35										ห่าน
No23										ห้า
Na31										หาว

นอกจากนี้ยังพบเห็นร่องรอยของคำที่น่าสงสัยว่าจะเป็นคำภาษาไทยโบราณในภาษาฉาต้งด้วย

เช่น คำภาษาไทยว่า “ประตู”   ตรงกับภาษาฉาต้งว่า /pa:k31 to53/ แปลตามตัวว่า “ปาก -ตู”  และคำภาษาไทยว่า “ถั่วลิสง” ตรงกับภาษาฉาต้งว่า /lo35 seN53/ แต่คำเหล่านี้เป็นเพียงข้อสันนิษฐาน เนื่องจากดูจากรูปคำแล้วเห็นว่าคล้ายกัน แต่มีตัวอย่างไม่มากจึงยังไม่มีข้อสรุปที่แน่ชัดได้ 

ในส่วนของคำว่า “ประตู” นั้นเมื่อนำไปเปรียบเทียบกับภาษาอื่นๆ ก็จะสามารถสืบหาร่องรอยได้ไม่ยาก จากการเปรียบเทียบคำศัพท์กับภาษาต่างๆพบว่าสอดคล้องกัน  สันนิษฐานว่าคำศัพท์ดั้งเดิมของภาษาตระกูลไทเป็นคำพยางค์เดียว แล้วแต่ละภาษาเกิดส่วนเติมหน้า บ้างเกิดเป็นคำ เช่น ภาษาไต ภาษาไทย( “ปาก” แล้วกร่อนเสียงเป็น “ประ”) บ้างเกิดเป็นหน่วยเสียงที่ไม่มีความหมาย เช่น ภาษาปู้ยัง แต่ส่วนใหญ่เป็นคำศัพท์พยางค์เดียว สันนิษฐานว่าเป็นรากคำเดิมตั้งแต่เมื่อครั้งที่ภาษาสาขาจ้วง-ต้ง ทุก แขนงยังไม่แยกออกจากกัน  ดังข้อมูลต่อไปนี้           

คำภาษาสาขาจ้วง-ต้ง	คำภาษาไทย	หมายเหตุ
ไต	pa:k9 tu1	ร่วมเชื้อสาย เกิดคำเติมหน้า
ปู้อี	tu1	ร่วมเชื้อสาย
จ้วง	tou1	ร่วมเชื้อสาย
ฉาต้ง	pa:k31 to53	ร่วมเชื้อสาย เกิดคำเติมหน้า
ต้ง	to1	ร่วมเชื้อสาย
สุ่ย	to1	ร่วมเชื้อสาย
เหมาหนาน	t1	ร่วมเชื้อสาย
มาก	tu1	ร่วมเชื้อสาย
ปู้ยัง	ma0 t312	ร่วมเชื้อสาย เกิดหน่วยเสียงเติมหน้า
เปียว	to1	ร่วมเชื้อสาย
เบ	tau1	ร่วมเชื้อสาย
หลี	khu:n1	คำศัพท์เฉพาะเผ่าพันธุ์
ชุน	muǝn1	คำยืมภาษาจีน

          สำหรับภาษาฉาต้ง มีลักษณะที่ได้ข้อสรุปเพิ่มเติมอีกประการหนึ่งก็คือ คำที่ภาษาไทยเกิดหน่วยเสียงเติมหน้าจำพวก “กระ มะ สะ ตะ” และคำควบไม่แท้ในภาษาไทย คำเหล่านี้ในภาษาฉาต้งเป็นคำพยางค์เดียว แต่เริ่มเกิด “หน่วยเสียง” ขึ้นที่พยางค์หน้าบ้างแล้วในคำบางคำ ดังข้อมูลต่อไปนี้ 

คำภาษาฉาต้ง	คำภาษาไทย		คำภาษาฉาต้ง	คำภาษาไทย
ciN45 (镜jìng)	กระจก		thei53	กระเทียม
ke35	มะเขือ		thsa:m53	ผสม
kh«m45	ตะกอน		tT:n45	กระสาน (กระจาย)
leN45	ฉลาด		tTe21	สะดือ
mien35 (面miàn)	บะหมี่		tTeN45 (锈xiù)	สนิม
muk23	ขี้มูก		wa45	ขยะ
Na53	ตะกละ		tshi33 «k5	สะอึก
wa35 sap5	พูดเสียงเบาๆ		s«p5	กระซิบ

          จากตารางคำศัพท์ข้างต้นจะพบว่าคำที่ภาษาไทยออกเสียงเป็นสองพยางค์ ภาษาฉาต้งออกเสียงเป็นคำพยางค์เดียว และมีคำบางคำเริ่มมีการเกิดพยางค์หน้าขึ้นเพื่อแยกความหมายออกจากรากคำเดิมเช่นคำว่า /s«p5/  แปลว่า “กระซิบ” แต่เมื่อเติมพยางค์หน้า เป็น / wa35 sap5/ แปลว่า “พูดเสียงเบา” ส่วนคำว่า / tshi33 «k5/ “สะอึก” พยางค์หน้าไม่มีความหมาย นอกจากนี้มีคำบางคำเป็นคำยืมภาษาจีนเก่าด้วย

อ่านข้อมูลเพิ่มเติมที่นี่ http://www.la.ubu.ac.th/2010/project/tathai2_1.pdf 

---

[1] ข้อมูลที่เกี่ยวข้องและการวิเคราะห์เกี่ยวกับเรื่องนี้อย่างละเอียด โปรดเพิ่มเติมได้ในบทสรุปภาษาเปียว   

---

[1] 梁金荣.（1996）《临桂县志》.北京：方志出版社.卷9至卷15. Liáng Jīnróng.(1996) Línguì xiànzhì. Běijīng: Fāngzhì chūbǎn shè. Juǎn 9 zhì juǎn 15. เหลียงจินหรง. (1996) พงศาวดารอำเภอหลินกุ้ย.ปักกิ่ง: ฟางจื้อ.บรรพ 9 ถึงบรรพ 15.

[2] 广西壮族自治区桂林市临桂区政府网Guǎngxī Zhuàngzú zìzhìqū Guìlín shì Línguì qū Zhèngfǔ wǎng. สืบค้นเมื่อ 17 มกราคม 2559 เข้าถึงได้ทาง: http://www.lingui.gov.cn/detail/506ab5be-4850-4684-9edd-17a745b58a60.html หัวข้อ “ประชากร” (人口Rénkǒu)